Azerbaycan'ın Gebele kentinde düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) 12. Zirvesi, önemli kararların alındığı bir platform oldu. Zirve sırasında kabul edilen 121 maddelik "Gebele Bildirisi", siyaset, ekonomi, güvenlik ve kültürel iş birliği gibi geniş bir yelpazede konuları kapsıyor. TDT üyeleri, bildiride yer alan maddelerle birlikte, Türk dünyasındaki iş birliğini daha da güçlendirme kararlılığını vurguladı.
Gebele Bildirisi'nde Öne Çıkan Konular
Gebele Bildirisi, TDT Devlet Başkanları tarafından onaylanan ve çeşitli alanlarda iş birliğini teşvik eden maddeleri içeriyor. Bildirinin ana başlıkları arasında, siyaset ve dış politika, güvenlik, ekonomik iş birliği ve halklar arası ilişkiler bulunuyor. Ayrıca, Türk Dünyası'nda kurumsal iş birliği ve harici taraflarla olan ilişkiler de bildiride yer alan önemli konular arasında. Bu durum, Türk devletlerinin uluslararası arenada daha etkili bir şekilde hareket etme arzusunu yansıtıyor.
Kıbrıs Sorunu ve Gazze'deki İnsani Durum
Bildiride dikkat çeken bir diğer madde ise Kıbrıs sorunu. TDT Devlet Başkanları, Kıbrıs Türk halkının eşit haklarına dair dayanışma içinde olduklarını belirtti. Ayrıca, adadaki mevcut gerçeklere dayanarak müzakere edilmiş bir çözümün önemine vurgu yapıldı. Gazze'deki insani duruma da yer verilen belgede, TDT ülkeleri, Gazze'deki kötüleşen durumdan endişe duyduklarını ifade ederek, acil ve kalıcı bir ateşkes çağrısında bulundu. Bu bağlamda, iki devletli çözüm önerisinin ilgili Birleşmiş Milletler kararları çerçevesinde uygulanması gerektiği belirtildi.
Ekonomik İş Birliği ve Türk Yatırım Fonu
Türk Yatırım Fonu, bildiride önemli bir yer tutuyor. TDT Devlet Başkanları, Türk Dünyası'nda ekonomik entegrasyonu artırmayı hedefleyen bu fonun, hızlı bir şekilde faaliyete geçmesi için büyük bir ilgi duyduklarını ifade etti. Fonun, bölgesel kalkınmayı ve dış yatırımları hızlandırmadaki stratejik potansiyeli de özellikle vurgulandı.
Uzay Çalışmaları ve Enerji Koridoru
Bildiride, uzay çalışmaları kapsamında 2026 yılında fırlatılması planlanan 12U TDT-SAT Küp Uydusu'nun üretim sürecinin hızlandırılması teşvik edildi. Ayrıca, Azerbaycan, Kazakistan ve Özbekistan arasında imzalanan Yeşil Enerji Geliştirme ve İletimi Alanında Stratejik Ortaklık Anlaşması, Orta Asya'dan Avrupa'ya enerji ihracatını hedefliyor. Bu anlaşmanın, bölgesel enerji bağlantılarını güçlendirmesi bekleniyor.
Kültürel İş Birliği ve Uluslararası İlişkiler
15 Aralık'ın "Dünya Türk Dil Ailesi Günü" olarak ilan edilmesi önerisi de bildiride yer aldı. Bu önerinin, 43. UNESCO Genel Konferansı'nda gündeme getirilmesi planlanıyor. Ayrıca, Kazakistan'ın Aktau şehrinin 2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti olarak seçilmesi memnuniyetle karşılandı. Bu etkinlikler, Türk dünyası halkları arasındaki kültürel bağların güçlendirilmesine katkıda bulunmayı amaçlıyor.
Türk Devletleri Teşkilatı, üçüncü ülkeler ve uluslararası kuruluşlarla iş birliğini geliştirmek için artan bir ilgi olduğunu belirtti ve BM Genel Kurulu nezdinde gözlemci statüsünün kazanılması için ortak çabaların artırılması gerektiğini ifade etti. Bu durum, TDT'nin uluslararası alandaki etkisini artırma çabasını ortaya koyuyor.
