Son yıllarda artan orman yangınları, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs gibi Akdeniz ülkelerinin doğal yaşamını tehdit ederken, bilim insanları bu olgunun ardındaki iklim değişikliği faktörünü mercek altına aldı. Yapılan araştırmalar, iklim değişikliğinin, bu yıl yaşanan yıkıcı yangınların şiddetini %22 oranında artırdığını ortaya koyuyor. Özellikle, iklim değişikliğinin etkisiyle, yangınlara elverişli koşulların 100 yılda bir değil, artık 20 yılda bir yaşandığı uyarısı yapılıyor.
İklim Değişikliğinin Etkileri
World Weather Attribution (WWA) isimli araştırma grubunun yaptığı çalışma, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs'taki orman yangınlarının iklim değişikliğiyle nasıl bağlantılı olduğunu gözler önüne serdi. İngiltere, Hollanda, ABD gibi ülkelerden bilim insanlarının katılımıyla gerçekleştirilen araştırma, bu yıl Avrupa'da orman yangınlarının "en kötü yıl" olarak kaydedildiğini belirtiyor. Fosil yakıtların kullanımına devam edilmesi durumunda, daha büyük ve kontrol edilmesi zor yangınların yeni bir normal haline geleceği konusunda uyarılar yapılıyor.
Yangınların Nedenleri ve Etkileri
Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs'a yönelik yapılan analizler, iklim değişikliğinin yangınlardan önceki hava koşullarını etkileyerek yangınlara zemin hazırladığını gösteriyor. Kış aylarında toplam yağışların %14 oranında azalması, yaz aylarında daha kuru hava koşullarının ortaya çıkmasına neden oldu. Araştırmacılar, yüksek buharlaşma koşullarının bir hafta boyunca yaşanma olasılığının 10 kat arttığını ve bu koşulların şiddetinin %18 daha fazla olduğunu vurguladı.
Haziran ve Temmuz aylarında Akdeniz'de meydana gelen yüzlerce orman yangını, 40 derecenin üzerinde seyreden sıcaklıklar ve şiddetli rüzgarlar nedeniyle hızlı bir şekilde yayıldı. Bu durum, 80 binden fazla kişinin tahliye edilmesine yol açtı. İklim değişikliğine bağlı olarak yangınların yayılma olasılığının 10 kat artması ve şiddetinin %22 oranında yükselmesi, bu felaketlerin kontrolsüz bir şekilde yayılmasına sebep oldu.
Gelecekteki Tehditler ve Öneriler
İklim değişikliğinin etkileri göz önüne alındığında, benzer olayların 100 yılda bir yaşanma olasılığı varken, günümüzde bu tür olayların yaklaşık 20 yılda bir gerçekleşmesi bekleniyor. Bilim insanları, fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçişin hızlanmaması durumunda, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs'ın daha şiddetli yangın riskleriyle karşılaşacağı uyarısını yapıyor. Küresel sıcaklığın artışı mevcut politikalarla öngörüldüğü gibi 2.6 dereceye ulaşırsa, aşırı sıcak ve kuru hava koşullarının yaşanma olasılığı 9 kat artacak ve şiddeti %25 daha fazla hissedilecek.
Yangınların başlaması ve yayılma riskini azaltacak stratejilerin geliştirilmesi gerektiği vurgulanıyor. Araştırmacılar, yakıt yönetim stratejilerinin güçlendirilmesi ve toplumda yangın riski konusunda farkındalık çalışmalarının artırılmasının önemine dikkat çekiyor.
Uzmanların Değerlendirmeleri
Londra Imperial College Çevre Politikaları Merkezi'nden İklim Bilimi Profesörü Friederike Otto, bu araştırmanın sonuçlarını "varoluşsal tehdit" olarak tanımlarken, Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs'taki yangınların bir uyarı niteliği taşıdığını belirtiyor. İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü'nden Araştırmacı Bikem Ekberzade ise, bu yıl Türkiye'deki yangınların artışının başlıca nedeninin insan kaynaklı ihmaller olduğunu ifade ediyor. Ancak, meteorolojik koşulların yangınların hızla yayılmasına ve şiddetinin artmasına neden olduğunu vurguluyor.
Ekberzade, "Küresel ısınmanın şiddetlendiği dünyada, kent ve doğal alanların daha fazla iç içe geçmesiyle, daha büyük, şiddetli ve ölümcül yangınlar yakında norm haline gelebilir." diyerek, gelecekteki olası tehlikeleri de gözler önüne seriyor.
