Güney Kıbrıs Rum Kesimi, enerji bağımsızlığı hedefiyle hayata geçirdiği Büyük Deniz Enerji Bağlantı Hattı (Great Sea Interconnector - GSI) Projesi nedeniyle Avrupa Soruşturma Ofisi tarafından resmen soruşturma başlatıldı. Avrupa Savcılığı, 1,9 milyar avroluk Avrupa Birliği (AB) fonunun usulsüz kullanıldığı iddiaları üzerine incelemelere başladı. Projenin katılımcılarından biri olan Yunan şirket, Rum Kesimi'nden tazminat talep etti.
Projenin Gelişimi ve Sıkıntılar
Büyük Deniz Enerji Bağlantı Hattı Projesi, ilk olarak 2022 yılında Avrupa Komisyonu tarafından duyuruldu. Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Kesimi ve İsrail arasında deniz altı elektrik hattı kurulması hedefleniyordu. Tamamlandığında Avrupa'nın en uzun ve derin enerji kablosu olması planlanan proje, mali ve teknik zorluklarla karşı karşıya kaldı. Projenin duraksaması, Rum yönetiminin çeşitli sorunlarla başa çıkamamasından kaynaklandı.
Avrupa Savcılığı'nın başlattığı soruşturma, projenin mali yönetimi üzerine yoğunlaşırken, GKRK ile Yunanistan arasında tazminat talepleri gündeme geldi. Projenin başından itibaren finansal krizler ve teknik yetersizlikler, ilerlemeyi engelledi. 2023 yılında EuroAsia Interconnector adlı yerel şirket projeden çekildi ve gerekli finansmanı sağlayamadığı için Yunanistan’ın elektrik iletim operatörü IPTO, projeyi 48 milyon avroya devraldı. Avrupa Komisyonu, bu devir işlemi sonrasında mali yönetim eksiklikleri nedeniyle projeyi denetim kapsamına aldı.
Canlı Yayında Duyurulan Soruşturma
Rum lider Nikos Hristodulidis, Eylül 2025'te yaptığı bir canlı yayında Avrupa Savcılığı'nın (EPPO) resmen soruşturma başlattığını açıkladı. Soruşturma, muhtemel mali usulsüzlükler ve EuroAsia şirketiyle yapılan sözleşmelerin detaylarını kapsıyor. Sorgulanan kişiler arasında eski enerji bürokratları, Rum bakanlık çalışanları ve bir Avrupa Komisyonu yetkilisi bulunuyor.
Proje İçin Ayrılan Fonlar ve Sonuçları
AB, projeye 1.9 milyar avro fon sağlamayı taahhüt etmişti. Bunun 650 milyon avroluk kısmı doğrudan hibe olarak, geri kalan kısmı ise kredi desteğiyle finanse edilecekti. Ancak, 2024 yılı boyunca Brüksel'e gelen raporlar, maliyet artışları ve uygunsuz harcamalarla doluydu. Rum Maliye Bakanı Makis Keravnos, projenin mevcut koşullarda sürdürülemez olduğunu kabul eden açıklamalarda bulundu.
Yunanistan Hükümeti ve Tazminat Talepleri
Yunanistan hükümeti, proje iptali iddialarını reddederek GKRK’yı ekonomik çıkar hesapları yapmakla suçladı. Yunan hükümeti, projeye olan desteğini sürdürse de mali ve teknik şartların netleşmeden ilerlenemeyeceğini belirtti. Bu süreçte IPTO’nun, Rum enerji düzenleyicisinden 251 milyon avro tazminat talep ettiği ortaya çıktı.
AB’nin Soruşturma Süreci
Tüm bu gelişmeler, Avrupa Birliği’nin projeye olan güvenini sarsmış durumda. Avrupa Başsavcısı Laura Kövesi tarafından başlatılan soruşturma, fonların yanlış kullanımı, ihale usulsüzlükleri ve siyasi nüfuz iddialarını araştırıyor. Bu, GKRK hakkında açılan dördüncü yolsuzluk soruşturması olma özelliğini taşıyor. Daha önce “altın pasaport” programı ve pandemi fonlarının usulsüz kullanımı gibi konularda da benzer soruşturmalar yapılmıştı. Şimdi ise enerji projesi, AB’nin dikkatini çeken bir başka skandal haline geldi.
