İklim Değişikliğinin Etkileri Giderek Belirginleşiyor
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, küresel iklim değişikliğinin yaz aylarındaki sağanak yağışları artırabileceğine dair önemli açıklamalarda bulundu. Türkeş, son yıllarda iklim değişikliğinin etkisiyle aniden meydana gelen ve ciddi hasarlara yol açan yaz sellerinde gözlemlenen artışın, dünya genelinde altyapı sistemlerinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koydu.
Yaz Sellerinin Nedenleri ve Sonuçları
Prof. Dr. Türkeş, yaz sellerinin kısa süreli, yoğun yağışlar sonucu kuru toprak üzerine düşen büyük damlalarla meydana geldiğini belirtti. Bu tür olayların sıklığı ve şiddetinin artmasının iklim değişikliği ile doğrudan ilişkili olduğunu vurgulayan Türkeş, kentleşmenin de bu duruma katkıda bulunduğunu ifade etti. Örneğin, 11 Ağustos 2021'de Kastamonu'nun Bozkurt ilçesinde meydana gelen sel felaketi, doğa ile insan yerleşimlerinin dengesinin ne denli önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
Doğanın Dengesizliği ve İnsan Etkisi
Türkeş, bozulmuş arazi yapısı, eski dere yataklarının yokluğu, hatalı yerleşim planları ve ormansızlaşmanın yaz sağanağının etkisini artırdığını belirtti. Ayrıca, buharlaşmanın artması ile birlikte atmosferdeki nem oranının yükseldiğini, ısınan havanın daha fazla nem tutabildiğini açıkladı. Nemli ve sıcak hava kütlelerine soğuk hava akımlarının girmesi, konvektif kararsızlık oluşturarak şiddetli sağanaklar ve gök gürültülü yağışlara yol açıyor. Sonuç olarak, bu durum akarsuların taşmasına, sel olaylarına ve heyelanlara neden olabiliyor.
Avrupa ve Türkiye'deki Sel Olayları
Türkeş, yaz sellerinin çoğunlukla Muson Asya bölgesi ve tropikal iklimin hakim olduğu alanlarda görüldüğünü, ancak son yıllarda iklim değişikliği ile birlikte orta enlemlerde de etkilerini hissettirdiğini aktardı. Türkiye'de, en büyük sel felaketlerinin Batı Karadeniz, Doğu Karadeniz, Kuzeydoğu ve Güneybatı Anadolu ile İç Anadolu bölgelerinde meydana geldiğini belirten Türkeş, bu bölgelerin coğrafi özelliklerinin felaketlere neden olduğunu söyledi. Normal koşullarda 100 veya 500 yılda bir meydana gelmesi beklenen yağışların bile daha sık görülmeye başladığını ifade etti.
Altyapı Değişikliklerinin Zorunluluğu
Prof. Dr. Türkeş, İspanya ve Texas'ta bu yıl yaşanan sel olaylarına da dikkat çekerek, iklim değişikliği ile birlikte önümüzdeki 50 yıl içerisinde aşırı yağışların yol açacağı taşkınların ve su baskınlarının artacağını öngördü. Bu nedenle, dünya genelinde altyapı sistemlerinin yenilenmesi gerektiğini vurguladı. Kentlerin fiziksel coğrafya özelliklerini, topografyasını, akarsu yapısını, sosyoekonomik durumu ve nüfus yapılarını dikkate alarak uygun yağmur suyu drenaj sistemlerinin oluşturulması gerektiğini dile getirdi.
Türkeş, ayrıca, kentlerde yok edilen eski akarsu sistemlerinin taşkın yatakları ile birlikte korunması ve çevresindeki yapının kaldırılması gerektiğini belirtti. Bu önlemler, iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak ve gelecekte yaşanabilecek felaketlerin önüne geçmek için hayati önem taşıyor.
