Kıbrıs Cumhuriyeti ile Lübnan, Doğu Akdeniz'de deniz yetki alanlarını belirlemek amacıyla Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) anlaşmasını imzaladı. Bu anlaşmanın, Kıbrıs'ın 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren üstleneceği Avrupa Birliği (AB) dönem başkanlığı sırasında Lübnan'a önerdiği bir milyar euroluk yardım paketi ile bağlantılı olduğu belirtiliyor. Türkiye ise, anlaşmanın kendi deniz yetki alanlarıyla doğrudan bir ilgisi olmamasına rağmen, Kıbrıs Türk toplumunun çıkarlarına zıt olduğu gerekçesiyle tepki gösterdi.
Doğu Akdeniz’de Yeni Bir Adım
Kıbrıs Cumhuriyeti ve Lübnan, 2017 yılında üzerinde anlaşılan MEB sınırlandırma anlaşmasına 26 Kasım 2023 tarihinde Beyrut'ta düzenlenen bir törenle imza attı. Törene, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis ve Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn katıldı. Anlaşmaların imzalanması, Doğu Akdeniz’de zengin hidrokarbon rezervlerinin bulunduğu bir dönemde, deniz yetki alanlarının belirlenmesi açısından önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Anlaşmanın Stratejik Önemi
Kıbrıs Cumhurbaşkanı Hristodulidis, imzalanan anlaşmaların uluslararası hukuk ve iyi komşuluk ilişkileri çerçevesinde güven ve saygıyı artırma amacını taşıdığını ifade etti. Bu anlaşmalar, iki ülke arasında enerji ve yenilenebilir enerji gibi birçok alanda yeni projelerin gündeme gelmesine zemin hazırlayabilir. Hristodulidis, uzun bir müzakere sürecinin ardından atılan bu adımlarla hangi somut ilerlemelerin sağlanacağına dair çalışmaların devam edeceğini belirtti.
Tepkiler ve Türkiye’nin Tutumu
Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Lübnan arasındaki anlaşmaya yanıt olarak, bu tür tasarrufların adanın egemen eşit unsuru olan Kıbrıslı Türkler’i yok saydığına dikkat çekti. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, mevcut Kıbrıs yönetiminin adanın tamamını temsil etmediğini vurgulayarak, imzalanan anlaşmanın Kıbrıs Türklerinin haklarını ihlal ettiğini ifade etti. Kıbrıs’ın kuzeyinde bulunan Türk yönetimi de, anlaşmanın yok hükmünde olduğunu ve Kıbrıs Türklerinin haklarını korumaya devam edeceklerini bildirdi.
AB’nin Lübnan’a Yapacağı Yardım
Kıbrıs Cumhuriyeti ve Lübnan arasındaki anlaşmanın onaylanmasının önünde Türkiye’nin baskılarının yanı sıra Lübnan’ın iç siyasi sorunlarının etkili olduğu düşünülüyor. Lübnan’ın ekonomik durumu, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 2007 ve 2017 yıllarında üzerinde uzlaştığı anlaşmaların onaylanmasına uygun bir ortam yaratmış olabilir. Avrupa Birliği, Lübnan’a 1 milyar euroluk yardım yapmayı planlıyor. Bu yardımın ilk kısmının yakın zamanda ödenmesi bekleniyor, bu durum Kıbrıs’ın AB dönem başkanlığı sırasında Lübnan ile olan ilişkilerini güçlendirmeye yönelik bir fırsat sunuyor.
Enerji Alanında İşbirliği Beklentisi
Anlaşmaların tamamlanmasının ardından, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Lübnan arasında bir enterkonnekte elektrik sistemi kurulması için çalışmaların hızlanması öngörülüyor. Bu sistem, iki ülkenin elektrik şebekelerinin entegrasyonu ile ortak bir iletim ağı oluşturacak. Kıbrıs ve Lübnan, projenin finansmanı için Dünya Bankası’na başvuruda bulunmuş durumda. Lübnan Cumhurbaşkanı Avn, deniz yetki sınırlandırma anlaşmasının ardından enerji rezervlerinin keşfi ve ekonomik değerlendirilmesi için lisanslama sürecinin başlatılacağını duyurdu.
İsrail ve Kıbrıs’a ait hidrokarbon rezervleri ile ilgilenen Amerikan şirketlerinin, Lübnan açıklarındaki olası kaynaklarla da ilgilendiği bildiriliyor. Washington’un, İsrail ile Lübnan arasında uzun yıllardır süren anlaşmazlığın çözümünde aktif rol oynaması, bu süreçte Amerikan şirketlerinin Lübnan’ın enerji rezervleri ile ilgili faaliyetlerine destek vermesini sağlıyor.
